Causative Konu Anlatımı – İngilizce Ders Notlar

Causative Konu Anlatımı – İngilizce Ders Notlar

Ettirgenlik kipidir. İngilizce dışında diğer dillerde yapısı basittir ama ingilizcede biraz karmaşıktır. Ettirgenlik, “bir eylemi başkasına yaptırmak demektir.” Türkçe’de bu “tir” eki ile sağlanır, ayrı bir fiil yapısı yoktur. “kestirdim, diktirdim, sildirdim…” gibi.

İngilizcede ise “Have, Make, Get “ olmak üzere ettirgenliği sağlayan üç fiil vardır. Bu fiiller, modallar gibi çalışarak belli bir kurala göre temel fiillerden önce yazılarak ettirgenlik sağlamış olurlar. Ettirgenlik, “bir eylemi başkasına yaptırmaktır” demiştik. Peki, birine yaptırılacak eylem para ile yaptırılabilir, rica ile yaptırılabilir, zorla yaptırılabilir. Türkçe’de bunu sağlayan artı bir ek veya fiil yoktur. Cümlenin anlamına göre rica ile mi, zorla mı veya para ile mi yaptırıldığı anlaşılır.

İngilizce’de ise bu nüans farkının kullanımı, bazı istisnalar hariç şöyledir:

Have: Birine “rica” ile bir şey yaptırmak.

Make: Birine “zor” ile bir şey yaptırmak

Get: Birine “para” ile bir şey yaptırmak

Bu ayrıntı YDS sınavı için önemli değildir. Sınavda böyle bir ayırıma dayalı soru gelmez.

Başkasına bir eylemi yaptırırken bu eyleme maruz kalan bir nesne vardır. Örneğin “arabamı tamir ettirdim” derken, yaptırdığınız tamir etme eylemine maruz kalan “araba”dır. Bu nesneyi herhangi bir nesne olarak Something ile gösterirsek;

Have

Make    +   Sth    + V₃

Get

Causative’in ingilizce’deki bu yapısında, yaptırılan eylemin kime yaptırıldığı belli değildir. Örneğin, “Saçımı kestirdim” dediğinizde, saç kesme eylemini kimin yaptığı belli değildir. İşte ingilizce’de yukarıdaki kullanım böyledir.

I have my hair cut. (Ben saçımı kestiririm)

Sth V₃

I had my hair cut. (……kestirdim.)

Men have their ears pierced. (Erkekler kulaklarını deldirirler.)

I will have my hair cut. (……kestireceğim.)

I have had my hair cut. (……kestirmişim.)

I had had my hair cut. (……kestirmiştim.)

I am having my hair cut. (……kestiriyorum.)

I was having my hair cut. (……kestiriyordum.)

I will have had my house repaired. (………tamir ettirmiş olacağaım.)

You could got your tyres changed. (Tekerleklerinizi değiştirebilirdiniz.)

He will have the patient operated. (O hastayı ameliyat ettirecek.)

We can not make our voice heard. (Sesimizi duyuramıyoruz.)

***NOT: Görüldüğü gibi “Causative” yapısı tüm zamanlar için uygulanabilir. Ayrıca tüm modallar için de uygulanabilir. Çalışırken, bu yapıyı tüm modal ve zamanlara uygulayarak çalışmak daha verimli olacaktır.

I must have my hair cut. (……kestirmeliyim.)

I can have my hair cut. (……kestirebilirim.)

***Not: Sınavda veya okurken “Causative” yapısını görebilmek önemlidir. Eğer “have, make, get”ten sonra bir nesne var ve sonrasında V₃ varsa bu “Causative”dir diyoruz.

He got his car repaired. (O arabasını tamir ettirdi.)

He had got his car repeared. (………..tamir ettirmişti.)

We shall get room cleaned. (Odayı temizleteceğiz.)

My father had his eyes examined. (Babam gözlerini kontrol ettirdi.)

We had had a pool built in our garden. (Bahçemizde bir havuz inşa ettirmiştik.)

The teacher will have a composition written. (Öğretmen bir kompozisyon yazdıracak.)

Neden V₃ Kullanılmaktadır?????

“Causative” yapısını ezbere değil de mantığını kavramak şeklinde öğrenmek açısından bu soruyu cevaplamak çok önemlidir.

“…………….a composition written.” derken yazma eylemini “a composition”yapmıyor; buna maruz kalıyor, etkileniyor. Örnek olarak yukarıda verilen diğer cümlelerin de mantığı böyledir. Yani “Causative” kullanımında nesne zamiri konumundaki sözcük, sonrasındaki eylemi yapmıyor, ona maruz kalıyorsa, bu eylem V₃ olma durumundadır. Bu özelliklerden dolayı ettirgenliğin bu şekildeki kullanımına “Passive Causative” denir. Ama bu tartışma konusudur. Asıl “Passive Causative” yapısı bu değildir. Daha sonra bize anlatılacaktır.

Peki V₃ yarine V₁ kullanılırsa ne anlama gelir? Eğer “Causative” yapıda nesne zamirinden sonra V₁ kullanılırsa nesne zamirinin V_1’ i gerçekleştirdiği anlamına gelir ki bu da aktiflik durumu olduğu için ettirgenliğin bu yapısına da”Active Causative” denir. Formülsel olarak bunu ifade edecek olursak:

Have

Make    +So+ V₁ +Sth            şeklinde olur.

Get

***Not: “Active Causative” yapısında çok önemli bir özellik var ki YDS’de sorulan bir ayrıntıdır. Bu kullanımda Get, “to” ile birlikte kullanılır. Yani Get bu kullanımda fiili “Full Infinitive” olarak ister.

I had a doctor test my eyes. (Gözlerimi bir doktora kontrol ettirdim.)

We could have had him translate our article. (Makalemizi ona çevirtebilirdik.)

We could have had our article. translated (Makalemizi çevirtebilirdik.)

***Not: Son cümlede passive’lik olduğu için cümle sonuna “by him” gibi bir ifade ekliyebiliriz.

I got a mechanic to repaire my car. (Arabamı bir motorcuya tamir ettirdim.)

***Not: Get’in bu kullanımda “to” ile birlikte kullanıldığına dikkat ediniz.

They must have gotten their roof repaired. (Evlerinin çatısını tamir ettirmiş olmalılar.)

We should get a repairman to fix the plug. (Prizi bir tamirciye tamir ettirmemiz gerekir.)

Fix:         tamir etmek, saptamak, düzenlemek

Mechanic: tamirci, teknisyen, motorcu.

Plug:       priz

They had to get a mechanic to test the motor. (Onların motoru bir tamirciye kontrol ettirmeleri gerekir.)

***Not: Önemli olan okurken veya soru çözerken “Causative” yapısını görmektir.

You can not make me tell the secret. (Bana sırları söyletemezsiniz.)

We had our baby vaccinated. (Çocuğu aşılattık.)

Vaccinate: aşılamak

Their family had to have the patient operated. (Ailesinin hastayı ameliyat ettirmesi gerekti.)

You must have your tooth filled. (Dişlerinizi doldurtmalısınız.)

They had to have someone mend their roof. (Evlerinin çatısını birine tamir etirmek zorunda kaldılar.)

***Not: V₁ ve V₃ kullanımı, öncesindeki nesne “bunlara maruz mu kalıyor yoksa bunları yapan mıdır?” ayırımına göre yazılır. V₁ kullanımında, öncesindeki nesne V_1’ i gerçekleştiriyor demektir. V_3’ te ise öncesindeki nesne V_3’ e maruz kalıyor demektir. Ayırım bu mantık ile yapılır. Formülsel olarak ezberlemekten ziyade mantığını kavramak daha iyidir. Çünkü formüle uymayan bazı istisnalar da vardır.